Teleskobun gelişimi hakkında kapsamlı bir makale yazdık. Teleskop sayesinde evrendeki yerimizi, hassas dengesini ve gizli hazinelerini belirleyebildik. İlk pratik teleskobu yaratan kişi ve onun gelişimini öngören vizyoner kişi bilinmemektedir. Ancak, 1608'de Hollandalı mercek üreticisi Hans Lippershey, teleskop için bir patent başvurusunda bulunan ilk kişi olmuştur.
Hans Lippershey'nin dünyaya ilk gözlerini açışı Almanyada olmuştur. 1954'te Hollanda'daki Middleburg'a (daha sonra Hollanda Cumhuriyeti'ne) yerleşti. Hollanda vatandaşı olup memleketinde gözlükçü mağazası açmanın yanı sıra o yılda da evlenmişti. Hayatı pek bilinmiyor ama "kijker" (Hollandaca "gözlemci", ayrıca "dürbün") olarak adlandırdığı teleskop için ilk patent başvurusu yapan kişi o olmuştur.
Lippershey, Eylül 1608'de Hollanda Cumhuriyeti'nin siyasi merkezi olan Den Haag'a, muciti olduğunu düşündüğü için bir patent başvurusunda bulunmak üzere gitti. Ancak, yapımı daha kolay olduğu için buluşu kabul edilmedi. Gerçekte cihaz, bir tüpün içinde farklı mesafelere yerleştirilmiş iki mercekten ibaretti. Ancak Den Haag'daki yetkililer, Lippershey'nin buluşundaki potansiyeli fark ettiler ve onu her iki göz tarafından kullanılabilecek bir çift üç mercekli dürbün yapması için ikna ettiler. Lippershey katkısı için Hollanda Meclisi'nden önemli bir ödeme aldı. Komşu evi satın almak ve içinde tadilatlar yapmak için fazlasıyla para aldı. Bu kadar herşey iyi güzelde peki buluşun patentini kim alıcak? O zaman okumaya devam edelim.
Yine de patent başvurusu Hollanda Parlamentosu tarafından aşağıdaki nedenlerle reddedildi: Birkaç hafta içinde, başka bir Hollandalı gözlük üreticisi olan Jacob Metius (1571-1630), Lippershey'inkine çarpıcı biçimde benzeyen bir başvuruda bulunmuş olması. Sonuç olarak, teleskopun 1620'lerde geliştirilmesi, öncelikle kim bulmuş diye bir iddiaya yol açtı. Lippershey'in yakınında oturan Zacharias Janssen (1580-1638) adlı bir adam, teleskopun daha önce icat edildiğini iddia etti.
Teleskopun çizimi ilk olarak İtalyan bilim adamı Giovanni Battista Della Porta (1535-1615) tarafından 1609'da yazılan bir mektupta görüldü. Gelecekte Della Porta, teleskopu Lippershey'den önce yarattığını iddia etti, ancak iddiasını destekleyecek herhangi bir kanıt sağlayamadan vefat etti. Gerçekte, birçok lens üreticisinin tam olarak Lippershey'den çok önce yaptığı şeyi yapmış olması çok muhtemeldir ama bunun ne anlama geldiğini nasıl bir mükemmel keşif olacağını düşünmüyorlardı.
Teleskopun gelişimi, 1609'da, onu öğrenen kişilerin kendi teleskoplarını yapıp onu yepyeni, büyük ölçüde değiştiren bir uygulamaya uyguladıkları bir dönüm noktasına ulaştı. Yeni amaç gökyüzünü gözlemlemekti. İngiliz gökbilimci ve matematikçi Thomas Harriot, gökyüzünü bu şekilde gözlemleyen ilk kişiydi (1560-1621). 26 Temmuz 1609'da Harriot, teleskopla gözlemlediği Ay'ın bir çizimini yarattı. Dört ay sonra, çok daha iyi tanınan Galileo Galilei (1564-1642) aynısını ve hatta daha fazlasını gerçekleştirdi. 1610 tarihli Sidereus Nuncius (Yıldızların Habercisi) adlı eserinde muhteşem keşiflerini kayd etmişti.
Bileşik mikroskobun veya genel olarak mikroskobun icadı, Hans Lippershey'e devr edildi. Ama bir kez daha, Zacharias Janssen bu aygıtı aynı zamanlarda yarattı. Bu durumda, her iki mucit, iki merceği uygun mesafeye yerleştirerek küçük nesnelerin normal görünümünden daha büyük bir görünümünü sağlayabildiği için, mikroskop için de patent alamadılar.
Teleskop ve Galileo ilişkisi
Lippershey'in çok yönlü yetenekli bir zanaatkar olmasına ve teleskop için bir patent başvurusunda bulunmasına rağmen, bu hikayenin gerçek kahramanı Galileo olarak kabul edilir. Ay ve Jüpiter'in uyduları üzerindeki son derece titiz ve kapsamlı gözlemleri, Dünya'nın evrenin merkezi olduğu yönündeki yaygın inancı çürüttü. Galileo ile teleskopun gelişimi yeni bir önem kazandı.
Hubble teleskopu, objektif lens yerine içbükey ayna kullanarak ışığı toplar. İçeriye yerleştirilen kamera, çeşitli gök cisimlerinin olağanüstü net görüntülerini yakalamak için yakalanan ışıktan yararlanır.
Galileo, basit teleskop tasarımını geliştirdikten sonra, Ağustos 1609'da sekiz kat büyüteçli kendi buluşunu yarattı. Lippershey'in teknolojisi ise yalnızca üç kez büyütülebilmişti. 1610'larda bileşik mikroskobu deneyen Galileo, 1620'lerde canlıları mikroskop altında ilk gözlemleyen kişi oldu. Galileo'nun güçlü bir zihni vardı. Sık sık modern bilimin ve hatta fiziğin babası olarak kabul edilir. Daha çok mucitten ziyaden zeki bir ve titiz bir bilim adamıydı. Basit bir termometre ve geometrik bir perger keşfetti, ancak teleskopu o icad etmedi.
Kaynak ve daha fazla bilgi